چگونگي تصميم گيري افراد براي خريد کالاها ، راهگشاي طراحان براي ايجاد طرحي موثر مي باشد . روانشناسي از رشته هايي است که در همه زمينه ها ( اجتماعي ، اقتصادي ، هنري ، ورزشي و ..... )  ، کارآيي و تاثير گذاري خود را به اثبات رسانده است . انسان موجودي پيچيده با واکنشهاي متفاوت نسبت به وقايع پيرامونش مي باشد . روانشناسي سعي برآن دارد ، تا الگويي از اين رفتارها و واکنشها ارائه دهد .

گام اول : ادراک
افراد در فروشگاهها ، از جلوي قفسه ها يي حاوي محصولاتي که در بسته هاي متنوع قرار دارند ، مي گذرند .
در کشور آمريکا ،  يک فروشگاه بزرگ داراي 000/30  تا 000/40  قلم کالا مي باشد . برابر آمار ، يک مصرف کننده کمتر از 100 قلم از اين کالاها را مي بيند وبا خريد حدود 14 قلم کالا ، فروشگاه را ترک مي کند . تنها بسته هايي که حضورشان درک مي گردد، شانس حضور در سبد خريد مصرف کننده را دارا مي باشند . براي حصول اين ادراک ، نيازمند  توجه  خريدار هستيم . براي بدست آوردن توجه ، احتياج به عاملي  داراي  قدرت توقف دهي  مي باشيم . توليد کنندگان براي فروش نيازمند  مکث  خريدار به هنگام عبور ، در جلوي بسته حاوي محصولات خويش مي باشند . در طراحي گرافيکي بسته ، عامل  رنگ  اين وظيفه را بعهده دارد . اولين عامل که در يک بسته جلب توجه ميکند ، رنگ (يا ترکيبات متنوع رنگها) مي باشد . ( دومين عامل فـــُرم  و پس ازآن خــط و فونت  مورد استفاده ميباشد . )

گام دوم : آگــاهــي
آگاهي به معني شناخت محصول ، آشنايي با مزايا و خصوصيات کالا مي باشد . در طراحي گرافيکي بسته ها ، براي شناخت محصول از عکس يا تصوير طراحي شده کالا استفاده مي گردد ؛ و آشنايي با مزاياي کالا توسط متن درج گرديده بر روي بسته صورت مي گيرد . ( در اين باره در ادامه  مقاله توضيحات بيشتري داده خواهد شد. )

گام سوم : فـــهـم  
آگاهي از اطلاعات به معناي فهم آن نيست . فهم به معناي تلاش آگاهانه فکر براي دانستن مي باشد . توجه در گام اول پاسخي تقريبا ًغير منفعل ، اما فهم پاسخي فعال از جانب مخاطب مي باشد . اطلاعات مي بايست بصورت شفاف ، واضح و صريح ارائه گرديده تا امکان جذب آن توسط مصرف کننده فراهم گردد .

گام چهارم : تـرغيـب
ترغيب يعني ايجاد نوعي جذبه در مخاطب ، که منجر به خريد کالا خواهد گرديد . براي ايجاد جذبه ، مي توان از دلاليل منطقي يا تکيه بر عواطف مخاطب استفاده کرد . ميتوان با استدلال وتمرکز بر منطق وبرهان ، مصرف کننده را ترغيب و مجاب به خريد نمود ؛ اما بسياري ازتصميمات خريد از نوع احساسي هستند و دلايل منطقي يا نيازهاي واقعي ، انگيزه آن نيستند . براي ترغيب مخاطب راههاي بسيار متنوعي وجود دارد . طراحان با استفاده از دانش ، مهارت ، و از همه مهمتر خلاقـيـت  سعي بر جذاب بودن هر چه بيشتر بسته ها دارند .

عناصر موثر در طراحي گرافيکي
همانطور که پيشتر اشاره گرديد ؛ يکي از کاربردهاي بسته بندي ، کاربرد تبليغاتي مي باشد . طراحي گرافيکي وظيفه انجام اين مهم را به عهده دارد . ازعوامل موثر در طراحي گرافيکي مي توان از رنگ ، طرح يا تصوير ، لوگو يا همان نام تجاري محصول ، نشان يا همان آرم تجاري ، خطوط ، نمادها ، ماسکوت ، اندازه ، ترکيب بندي ، هدايت چشم و ...... نام برد .

رنـگ
 اولين  عامل براي جلب توجه و جذب مخاطب ( ادراک ) ، رنگ مي باشد . رنگها را مي توان از سه ديدگاه بصري ( امپرسيون ) ، احساسي ( اکسپرسيون ) ونمادي  (کانستراکسيون ) مورد مطالعه قرار داد . رنگهاي اصلي يا اوليه عبارتند از : زرد ، قرمز و آِّبي  ؛ و رنگهاي ثانويه که از ترکيب رنگهاي اوليه بوجود مي آيند :  سبز ، بنفش و نارنجي مي باشند . رنگها ميتوانند القا کننده وزن ، طعم ، حجم ، درجه حرارت ، حرکت و ..... باشند . آشنايي با تاثيرات رواني رنگها و ترکيبات گوناگون آن ، کمک شاياني براي طراحان خواهد بود . البته بايد اين نکته را در نظر داشت که رنگها در فرهنگها و نقاط مختلف جهان ، داراي مفاهيم و تاثيرات متفاوتي مي باشند . طراحان بر اساس ماهيت محصول ، از رنگ خاصي استفاده مي کنند . بطور مثال براي محصولات غذايي بيشتر از رنگهاي گرم استفاده مي کنند . تحقيقات نشان دهنده اين نکته است که رنگ نارنجي ، بسيار اشتها آور است ؛ يا رنگ مشکي ، لوکس بودن را تداعي مي کند . رنگهاي روشن بسته را بزرگتر و سبکتر ، و رنگهاي تيره بسته را کوچکتر و سنگين تر نشان مي دهد . طراحان براي برجسته کردن و نمايش  بهتر عنصر غالب يا مسلط در طرح ( که مي تواند محصول ، نام تجاري ياخدماتي نظير مدت زمان گارانتي باشد . ) از رنگهايي با کنتراست مکمل استفاده مي کـننــد . ( طراحان براي شناسايي رنگهاي مکمل ، از دايره رنگ استفاده مي نمايند . ) رنگها در انواع کنتراست از درخشندگي بيشتري در کنار هم برخوردارند .
" يوهانس ايتن " در کتاب " هـنر رنگ " از 7 نوع کنتراست نام مي برد . وي اين کنتراستها را اينگونه توضيح مي دهـد :
کنتراست فـام :  زرد / قرمز / آبي  منتهاي شدت کنتراست فام را بيان مي کند .
کنتراست تيره � روشني :  سياه و سفيد ، بالاترين شدت اين کنتراست را بازگو مي نمايد .
کنتراست ســرد و گـــرم :  رنگهاي سرد نظير آبي ، سبز ، بنفش ، ..... و رنگهاي گرم مانند زرد ، نارنجي ، قرمز ، .... مي باشند . قرمز - نارنجي گرمترين رنگ و آبي � سبز سردترين رنگ محسوب مي شود .
کنتراست مکمل : دو رنگ را وقتي مکمل مي گوييم که مخلوط آنها خاکستري خنثي ايجاد کند . از ترکيب دو نور رنگي مکمل ، نور سفيد بوجود مي آيد . رنگهاي مکمل عبارتند از : زرد و بنفش ، قرمز و سبز ، نارنجي و آبي
کنتراست همزماني : از اين واقعيت ناشي ميشود که چشم انسان با مشاهده هر رنگ به طور همزمان نياز به مکمل آن پيدا مي کند و در صورت عدم حضور اين مکمل ، خود به خود آنرا ايجاد مي نمايد . رنگ مکملي که در اثر همزماني ايجاد مي شود به صورت احساسي در چشم بيننده پديد مي آيد و حضور عيني ندارد .
کنتراست اشباع : اين کنتراست بين رنگهاي خالص (پُرتوان) و ناخالص (ضعيف ) مي باشد . رنگهاي خالص را مي توان با رنگهاي سفيد ، سياه ، خاکستري و مکمل همان رنگ تضعيف نمود .
کنتراست وسعت : اين کنتراست در مورد ارتباط اندازه سطوح دو يا چند رنگ نسبت به هم است و به عبارتي ديگر  کنتراستي بين کم و زياد يا کوچک و بزرگ است .
در طراحي گرافيکي بسته ها ، رنگ مهمترين و تاثير گذارترين عامل مي باشد .

لــوگـــو
لوگو يا همان لوگو تايپ ، نام توليد کننده محصول مي باشد . همانطور که پيشتر در بخش جايگاه بسته بندي در بازاريابي ذکر گرديد ؛ نام تجاري محصول اعتبار ، ارزش و هويت کالا است . از آنجايي که لوگو جزو سرمايه هاي يک شرکت محسوب مي گردد ، يکي از اهداف در طراحي بسته ها ، شاخص نمودن و نمايش بهتر آن مي باشد . لوگو بايد در اولين نگاه وکمترين زمان درک گردد . در طراحي بسته ها بايد همواره اين نکته را در نظر داشت که لوگو در اندازه اي باشد، که در فروشگاهها با توجه به فاصله مصرف کننده تا بسته به راحتي قابل تشخيص و خواندن باشد . طراحان بسته ها ، نقشي در طراحي لوگو شرکتها ندارند . موسسات و شرکتها در هنگام طراحي لوگو ، مي بايست به خوانا بودن لوگو ، توجه ويژه اي داشته باشند . متاسفانه در ايران ، خواندن لوگو بسياري از شرکتها ، در نگاه اول دشوار مي باشد . شرکتهاي بزرگ نظير Sony  ، LG ، Panasonic و ..... با عنايت به همين موضوع ، در طراحي لوگو ، اولويت اول را به خوانا بودن آن داده اند . برخي از شرکتهاي بزرگ نيز در لوگو محصول خود ، با تاکيد بر يکي از حروف ، سعي در ماندگاري بيشتر و تداعي سريعتر نام در ذهن مخاطب دارند . از جمله اين لوگوها مي توان به لوگو DELL و عينک Police اشاره کرد . طراحان لوگو ، بايد اين نکته را درنظر داشته باشند ، که هدف از طراحي ، خلق يک تابلو خط نمي باشد .  هر نام تجاري را مي توان با تبليغات مناسب و گسترده به يک برند تبديل نمود . البته براي تبديل نامهايي که به ماهيت محصول نزديکترند ( نظيرشامپو Head shoulders ) هزينه کمتري صرف مي گردد .
لوگو يا همان نام تجاري پس از معرفي وسيع در رسانه هاي مختلف ( همچنين درج بر روي بسته هاي حاوي محصولات ) ، در طول زمان به معنايي فراتر وگاه بسيار متفاوت با معناي لغوي کلمه دست مي يابند . به همين دليل ميبايست در انتخاب نام محصولات ، بسيار دقت کرد و حتي المقدور از انتخاب اسامي که به نوعي داراي تقدس ميباشند ، پرهيز کرد .

خــطـ ( فونت )
از عناصر انتقال آگاهي به مصرف کننده ، مندرجات روي بسته مي باشد . قلمهاي استفاده گرديده براي نوشتن ، مي بايست متناسب با نوع و شخصيت محصول باشد . مطمئناً فونت مورد استفاده براي يک مصول صنعتي نظير الکترو موتور با فونت استفاده گرديده براي يک مصول آرايشي نظير رنگ مو ، بسيار متفاوت خواهد بود . امروزه طراحان با پيشرفت تکنولوژي و در دسترس بودن نرم افزارهاي متنوع و کارآمد ، مي توانند ، انواع فونتها را در اختيار داشته و استفاده نمايند .

تصوير و عکس
از مزايا يک بسته بندي مناسب ، شناخت سريع محصول و کاربرد آن مي باشد . اين وظيفه به عهده عکس يا تصوير کالا بوده ، که در طراحي مورد استفاده قرار مي گيرد .  در بسته بندي محصولات غذايي ، عکس طبيعي بيش از طرح تصوير سازي شده جلب توجه کرده ؛ و باعث ترغيب مصرف کننده به خريد مي گردد.  (البته آمارها نشان دهنده اين مطلب مي باشد که تاثير نمايش خود کالا ، از عکس يا تصوير آن بسيار بيشتر مي باشد . به همين سبب اين روزها شاهد بسته بندي هاي گوناگوني مي باشيم  که در ساختار آنان از يک پنجره براي نشان دادن کالا استفاده گرديده است . )

هدايت نگاه
در ترکيب بندي يک اثر گرافيکي ،  طراح وظيفه هدايت نگاه بيننده به سمت آنچه داراي اهميت بيشتري مي باشد ، را بعهده دارد . در تبليغات موسسه اي ، عنصر اول لوگو و آرم تجاري مي باشد ، اما در تبليغ کالا، خود محصول عنصر مرکزي مي باشد . ممکن است نمايش خدمات ويژه (نظير گارانتي دراز مدت) ، يا تنوع محصول در اولويت باشد . در طراحي بعضي از محصولات در بازار ايران ، شاهد نوعي سرگرداني نگاه هستيم ، بيننده از شناسايي عنصر اصلي در يک نگاه عاجز است . امروزه استفاده از  طرحهاي داراي عناصر فراوان واصطلاحاً شلوغ ، به دليل بر هم زدن تمرکز بيننده ، توصيه نمي گردد . در جوامع غربي ، مردم عناصر موجود در يک طرح را از بالا به پايين ، از چپ به راست ، از بزرگ به کوچک ، از سياه به سفيد ، از رنگي به غير رنگي و از غير عادي به عادي ، مي بينند .

ترکيب بندي ( کمپوزيسيون )
قرار گيري عناصري مانند لوگو ، عکس ، شعار تبليغاتي ، نقوش و ..... در کنار هم را " ترکيب بندي " مي گويند .
طراحان در تر کيب بندي مي بايست به تاثير حجم ، فرم، بازتاب نور ، فاصله ومکان بيننده از بسته ، توجه نمايند . عناصر مختلف در طراحي را ميتوان بصورتهاي متفاوتي با هم ترکيب کرد . طراحان با استفاده از تجربه و خلاقيت ، ترکيب بندي هاي موثر و موفقي ، خلق مي نمايند . در طراحي پتوي گلبافت ، طراح با استفاده از رنگ روشن  به همراه خطوط افقي ، بسته را بزرگتر از اندازه واقعي نشان داده است . طراح ضمن استفاده از ماسکوتهايي جذاب براي کودکان و استفاده از رنگ ( رنگ صورتي ، رنگ مورد توجه دختـــران مي باشد .) ، به همراه چيدمان مناسب عناصر ( نام محصول و نام شرکت توليد کننده ، نشان سازنده ) و ايجاد تعادل در کل طرح ، به خلق يک ترکيب موفق و گيرا ، نائل گرديده است .
 
طراحان در ترکيب بندي عناصر براي حفظ يکپارچگي طرح ، از تعادل متقارن يا غير متقارن استفاده مي نمايند . در تعادل متقارن عناصر حول مرکز هندسي توزيع مي گردند ، اما در تعادل غير متقارن عناصر بر اساس وزن بصري مرتب مي گردند . ( نظير طرح گلبافت ) در طرحهايي که از تعادل غير متقارن استفاده مي گردد ، طرح از جذابيت بيشتري برخوردار مي باشد .

((  خلاقــيـت ))
در طراحي بسيار به واژه  "خلاقيت " برخورده ايم . در حقيقت آنچه آثار طراحان را برجسته مي نمايد ، استفاده صحيح از خلاقيت است . فلسفه خلاقيت ( ROI ) ، شامل سه نکته اساسي ، مربوط بودن ( Relevance ) ، اصالـت (  Orinality ) و تاثير (Impact  )   مي باشد .  افراد خلاق از سمت راست مغز خود ، بيشتر از سمت چپ استفاده مي نمايند . خلاقيت ، استفاده از عناصر گوناگون براي خلق اثري منحصر به فرد است . طراحان بايد داراي خلاقيت اثربخش باشند . استفاده از مفاهيم دور از ذهن و پيچيده ( هر چند خلاقانه ) مناسب نمي باشد . طراحان بسته بايد بدانند که مخاطبان آثار آنان براي حل معما به فروشگاهها نمي آيند . طراحان در عرضه ايده هاي جديد ، مي بايست طبقه اجتماعي ، ميزان معلومات و ..... مخاطبان  را در نظر بگيرند .
در طراحي بسته WELDING  WIRE ، طراح  بدون آنکه مخاطب را از تکرار لوگو دلزده يا خسته نمايد ، به نحو خلاقانه اي ، به نمايش کاملاً موثر برند و انواع محصول مي پردازد . همچنين در طراحي پلوپز Westinghouse   طراح با استفاده از درب و قسمت پايين  بسته ، به شرح تاريخچه تاسيس و سير پيشرفت شرکت مي پردازد .

بخش پنجم : نگاهي به بازارهاي ايران و پاسخ يک سوال
بسته بندي و فرصتهاي تبليغاتي در بازارهاي سنتي
اگر چه با تاسيس فروشگاههاي زنجيره اي شهروند و رفاه ، همچنين  ساخت پاساژهاي  مختلف در سطح کشور ؛ شيوه عرضه کالا متحول گرديده است . اما هنوز بازارهاي سنتي در ايران به عنوان يکي ازمراکز اصلي داد و ستد ،  داراي جايگاه خاص در فروش محصولات مي باشند . بسياري از مصرف کنندگان براي خريد کالاهاي مختلف مورد نياز در اين بازارها به جستجو مي پردازند . بسياري از مغازه داران و کسبه جزء ، خصوصاً در شهرستانهاي کوچک ، براي خريد به اين بازارها روي مي آورند ؛ چرا که هنوز بسياري از عمده فروشيها در اين مراکز فعاليت مي نمايند . مراکز خريد در تهران نظير بازار بزرگ تهران ،  ميـدان توپخـانه  و خيابان سعــدي ( مرکز فروش لوازم برقي ) ، ميدان اعدام ( مرکز فروش سيگار و مواد غذايي ) و ..... همچنان به فعاليت خود ادامه داده و هزاران نفر در طي روز ضمن بازديد از اين بازارها اقدام به خريد در آن مي نمايند . در اين گونه بازارها محصولات عموماً در داخل بسته ها ، بيرون از مغازه ها درسطح خيابان و معابر ، در معرض ديد خريداران  قراردارند .
 در بازار بزرگ تهران در هر چهار سوق ( ميدانهاي بسيار کوچک در دل بازار ) بسته هاي حاوي محصولات بر روي هم چيده شده ا ند . حتي در برخي  پاساژهاي  جديد ، به علت نبودن انبار براي صاحبين مغازه ها شاهد چيدمان کارتنهاي حاوي محصولات درجلوي درب مغازه ها و راهروهاي محل عبور مصرف کنندگان هستيم .

در چنين بازارهايي (صرف نظر از مطلوب يا عدم مطلوب بودن نحوه ارايه محصول ، وسرويس دهي به متقاضيان ) بسته بندي جايگاه ويژه اي خواهد داشت . در بازار بزرگ تهران ( و بالطبع بسياري از بازارها در شهرهاي بزرگ و کوچک ) براي حمل و نقل از چرخهاي دستي استفاده مي شود . با توجه به طول مسير و تراکم جمعيت ، اين چرخهاي دستي براي رسيدن به مقصد ، زمان زيادي ( 10 الي 25 دقيقه ) در دل بازار در حرکت هستند . بازارها محل تجمع خريداران( عمده و غير عمده ) هستند . افرادي که صرفاً به نيت خريد ، علي رغم دوري راه ، مشکل ترافيک و کمبود وقت ، به بازار آمده اند . در دنيايي که از هر فرصتي براي تبليغات استفاده مي شود . طراحي مطلوب بسته بندي در اينگونه بازارها ، در شاخص نمودن نام تجاري محصول و بالا بردن ميزان فروش تاثير بسزايي خواهد داشت . يک چرخ دستي مي تواند استند در حال حرکتي پيش چشم مخاطبين هدف باشد. بسته هاي چيده شده در کنار و روي هم ، مي تواند بيلبورد کوچکي در دل يک بازارهدف باشد .
در نگاهي به نمايش محصولات در مرکز کامپيوتر ايران يقين پيدا خواهيم کرد که محصولاتي که از بسته هاي لمينتي ( اين نوع بسته ها به دليل استفاده از چاپ افست ، از کيفيت تصويري بهتري برخوردارند . ) استفاده مي کنند فروش بيشتري خواهند داشت . با همين ديدگاه است که در بازارمولوي شاهد آن هستيم که شرکت شکوه توليد کننده دستمال کاغذي براي بسته بندي توزيعي ( کارتنهاي مادر ) محصولات خود از کارتنهاي لمينتي با طراحي جذاب و چشم نواز استفاده کرده است . يا در خيابان سعدي شرکتهايي نظير سيميا يا کابل مشهد که از توليد کنندگان کابل مي باشند ( که کالايي صنعتي و داراي  مخاطبين خاص  و فاقد مصارف عموم مي باشد . ) از کارتنهاي لمينتي استفاده کرده‌اند .

پاسخي برای یک سوال
گر چه امروزه با گسترش علوم و ارتباطات ، همگان (  افراد ، سازمانها و توليد کنندگان ) به ارزشهاي بسته بندي به خصوص در امر بازاريابي و فروش  واقف و آگاه مي باشند . اما بعضاً افرادي پرداختن به مباحثي نظير نقش بسته بندي در بازاريابي ، ارزش جايگاه روانشناسي و جمعيت شناختي ( براي شناخت بهتر مخاطب ) ، تحليل انگيزه هاي رواني رفتار خريد مصرف کنندگان و .....  را بي مورد ، پرهزينه و بي فايده مي دانند . برخي توليد کنندگان اينگونه استدلال مي کنند که عليرغم عدم توجه به اينگونه مسائل و مباحث در فروش محصولات به مشکلي برخورد نکرده اند. ذکر اين نکته ضروري مي باشد که مباحث عنوان گرديده در اين مقاله ، در جوامعي با بازارهاي رقابتي مصداق پيدا مي کند . بازارهاي ايران در حال گذر به سمت بازارهاي رقابتي مي باشند . مي توان پيش بيني کرد ، که در دهه آينده شاهد اين گذر و دگرگوني باشيم . فعال شدن بورس ، واگذاري صنايع ، شرکتها و بانکهاي دولتي به بخش خصوصي ، اصرار و ابرام در محقق شدن اصل 44 قانون اساسي ومشاهده روند بازار ( خصوصاً رقابت در بين توليد کنندگان کالاهاي مصرفي نظير مواد غذايي ) نشان دهنده ورود به عرصه جديدي در ايجاد وتثبيت بازارهاي رقابتي مي باشد . رقابت باعث ارزان شدن کالاها ، افزايش خدمات و بطور کلي رضايت بيشتر مصرف کننده مي گردد ؛ از سويي ديگر رقابت باعث پيشرفت علوم وصنايع مختلف مي گردد . بطور مثال رقابت در عرصه عرضه خدمات تلفن همراه ، با ورود شرکت ايرانسل منجر به کاهش چشمگير قيمت خط تلفن همراه و ارائه خدمات مناسبتر به مشترکين گرديد ؛ و شايد عدم وجود رقابت جدي در بين توليد کنندگان خودرو ، از سقوط قيمت اين کالا ( علي رغم سقوط فاحش قيمتها در بازارهاي جهاني ) و ارائه خدمات مطلوب ، جلوگيري مي نمايد . واحدهاي توليدي کوچک با توجه بيشتر به بسته بندي محصولات ، مي توانند به سهم بيشتر در بازارهاي بزرگتر و کسب اعتباربيشتر براي نام محصول تجاري خود ، بيانديشند . بطور مثال برابر آمار ، بازنگري و تغييردر طراحي بسته بندي شير شرودر SCHROEDER    به 30% افزايش فروش اين محصولات در فروشگاهها انجاميد . نگاه توليد کنندگان داخلي مي بايست از بازارهاي محلي فراتر رفته و بازارهاي جهاني را نشانه رود . در يک بازار رقابتي ، عدم توجه به اصول بازاريابي ، بسته بندي نامناسب و تبليغات ناکارآمد ، در نهايت به محو شدن مجموعه توليدي خواهد انجاميد .

در پـايـان
صنعت بسته بندي ، با پيشرفت علوم و جوامع شکل تازه تر و پيچيده تري مي گيرد . اين صنعت با استفاده از علوم مختلف نظير روانشناسي ، فيزيک ، شيمي و ..... ، همچنين استفاده از هنر طراحان ، عکاسان ، نويسندگان متنهاي تبليغاتي و ..... تاثير شگرفي بر زندگي انسانها ، فروش شرکتها و موسسات ، و پيشرفت اقتصادي ملل مي گذارد .
بسته ها سخن مي گويند
يادمان باشد که روزي از دل بسته اي ( رحم مادر ) ، پاي بر خاک نهاديم
يادمان باشد ، که در همه عمر در ميان بسته اي ( لباس ) قرار داشتيم
و يادمان بماند ، که روزي در درون بسته اي ( کفن ) ، به دل خاک باز مي گرديم
بسته ها را دست کم نگيريم ، بسته ها سخن مي گويند
به آوازشان گوش فرا دهيم